Systemy schodowe.

Systemy schodowe

Wchodząc do większości obiektów pierwszym elementem konstrukcyjnym, na który natrafiamy, są schody.

Schody - systemy SOPRO

Schody powinny być bezpieczne i wygodne.

Można to osiągnąć stosując się przy ich budowie do właściwych reguł doboru szerokości i głębokości stopni i podstopnic. Wybrany materiał okładzinowy zwłaszcza na zewnątrz nie może być gładki, polerowany i powinien spełniać właściwe kryteria antypoślizgowości. Już  w trakcie budowy konstrukcji schodów należy być zdecydowanym na rodzaj materiału wykończeniowego (zwłaszcza jego grubości), co ma szczególne znaczenie dla ustalenia wysokości pierwszego i ostatniego stopnia, aby prawidłowo powiązać je z poziomami otoczenia przed domem i osadzeniem drzwi wejściowych.

Schody powinny być trwałe.

Założeniem wyjściowym jest trwałość samej konstrukcji. Najczęściej schody przewidziane do pokrycia jakimś rodzajem okładziny wykonywane są jako ciężki betonowy element, czasem jako prefabrykowany lub wylewany na miejscu element żelbetowy, a rzadziej jako konstrukcja metalowa. Drewniane konstrukcje na zewnątrz korzystniej jest pozostawić w wykończeniu również z drewna, ewentualnie z innymi okładzinami mocowanymi mechanicznie (odkształcenia podłoża drewnianego na skutek czynników atmosferycznych mogą przekraczać zakresy elastyczności materiałów mineralnych i reaktywnych). Trwałość samych materiałów okładzinowych uzależniona jest od ich właściwości, których parametry określają wymagania dotyczące nasiąkliwości, mrozoodporności, ścieralności itp.

Schody powinny być estetyczne.

Uwzględniając powyższe wymagania najpopularniejsze są okładziny z mało nasiąkliwych płytek ceramicznych (np. gresów) lub z płytek klinkierowych, a także z płyt z kamienia naturalnego (w naszych warunkach klimatycznych zwłaszcza z granitu surowego lub płomieniowanego). Nie zalecane są marmury jako bardzo śliskie i jednak mocno chłonne, oraz miękkie, nasiąkliwe i nietrwałe piaskowce.

Trwałość to nie tylko materiał okładzinowy.

Decydujące znaczenie o wieloletniej i bezawaryjnej eksploatacji schodów zewnętrznych ma zarówno właściwy dobór materiałów budowlanych jak i przestrzeganie tych samych reguł wykonawczych jakie dotyczą prawidłowego wykonania tarasów, wielokrotnie już opisanych na łamach wydawnictwa. Do najważniejszych z nich należą:

1.  Przygotowanie i profilowanie podłoża.

Zarówno elementy prefabrykowane jak i wykonywane na budowie po rozszalowaniu wymagają usunięcia warstwy mleczka cementowego i innych zanieczyszczeń metodami mechanicznymi. W przypadku remontu starych schodów w podobny sposób należy usunąć wszystkie nienośne warstwy zapraw i skorodowanego betonu. Po oczyszczeniu podłoża korektę wymiarów i wyprofilowanie kształtów, a także nadanie spadków rzędu 2% na stopnicach należy wykonać za pomocą szpachli wyrównującej. Uniwersalnym materiałem do wykonania tych prac w zakresie grubości warstw do 2-3 cm w jednym cyklu jest szpachla Sopro AMT 468 wbudowana na podkładzie z emulsji sczepnej Sopro HE 449 („mokro na mokro”). Zaniedbanie spadków na zewnątrz na stopnicach lub wykonanie ich wręcz w odwrotnym kierunku (fot.1,1a) powodować będzie zdecydowane zwiększenie ilości wody wnikającej pod płytki i problemów z tym związanych, a w warunkach zimowych tworzenie się lodu na powierzchni.

Fot.1 - Źle wykonany spadek prowadzi do zalegania wody na schodach, obniżenia bezpieczeństwa i estetyki oraz przyspieszonych zniszczeń. (Sopro)

W przypadku znacznych korekt i przeprofilowania wymiarów powyżej 3 cm korzystniej będzie zastosować spoiwo szybkowiążące Sopro Rapidur B5 (zamiast cementu) mieszając je z kruszywem jastrychowym w odpowiednich proporcjach i wbudować tym razem na mostku sczepnym Sopro HSF 748, który jest niezwykle mocnym łącznikiem dla świeżo układanych warstw materiałów mineralnych na starych podłożach betonowych. W sytuacjach trudności ze zdobyciem odpowiedniego kruszywa jastrychowego o urozmaiconych frakcjach można skorzystać z gotowych szybkowiążących mieszanek typu Sopro Rapidur M5, pozwalających na dalsze prace (także okładzinowe) już po 24 godzinach dojrzewania. Niedopuszczalna jest korekta wymiarów schodów za pomocą materiałów odpadowych z budowy. Zarówno pozostawione wolne przestrzenie jak i zastosowanie „wypełniaczy” o bardzo dużej nasiąkliwości (cegły, beton komórkowy) nieuchronnie prowadzić będzie do zniszczeń samej konstrukcji i odpadania okładziny.

Fot.2 - Częsty błąd - korekta wymiarów materiałami mocno nasiąkliwymi z pozostawieniem dużych pustek. (Sopro)

2.   Izolacja przeciwwodna.

Wykonanie izolacji przeciwwodnej na schodach, zwłaszcza gdy nie znajdują się one nad pomieszczeniami, może budzić zdziwienie wśród inwestorów. Należy jednak zwrócić uwagę, że powłoka izolacyjna nałożona w dwóch cyklach z materiału szlamowego typu Sopro DSF 523 stanowi nie tylko warstwę wodoszczelną zabezpieczającą konstrukcję betonową przed nasiąkaniem i szczególnie szkodliwymi cyklami zamarzania i rozmarzania. Przy wymaganej grubości 2-2,5 mm dzięki „gumowatej” strukturze spełnia także funkcję swoistego amortyzatora redukującego naprężenia między okładziną a podłożem np. od znacznych zmian temperatury. Niejako w komplecie z materiałem izolacyjnym konieczne do zastosowania mogą być taśmy narożnikowe do zabezpieczenia miejsc newralgicznych. Takim miejscem na schodach jest styk ich brzegów z budynkiem, którędy nawet pomimo wykonania niewielkich spadków wzdłuż stopnicy istnieje niebezpieczeństwo wnikania wody w ściany budynku. Odpowiednio wklejona taśma Sopro DBF 638 (plus narożniki wewnętrzne i zewnętrzne Sopro EDE 018 i 019) pozwoli uniknąć tego zagrożenia, a wybór okładziny z płytek mających w swoim komplecie cokoły schodowe lub zwykłe płytki cokolikowe doskonale zamaskują wykonane zabezpieczenie.

Fot.3 - Stosowanie produktów bez trasu oraz brak izolacji często prowadzi do powstawania nieestetycznych wykwitów na schodach zewnętrznych. (Sopro)

Fot.4 - Brak izolacji schodów oraz podciąganie kapilarne powoduje ich zawilgocenie od wód gruntowych i opadowych, co w konsekwencji prowadzi do degradacji okładziny i betonu. (Sopro)

Przy montażu na schodach wszelkiego rodzaju balustrad i poręczy obowiązują te same zasady co na tarasach i na balkonach. Wszelkie kotwione elementy przebijające uszczelnienie powłokowe muszą być wcześniej osadzone/oprawione w „korku” z zaprawy epoksydowej, która doskonale przylega do kotwionego elementu, do suchego otworu w betonie i sama stanowi materiał nieprzepuszczalny dla wody i dosztywniający zamocowanie.

Fot.5 - Otwory do zakotwień poręczy wykonane po pracach izolacyjnych i okładzinowych. (Sopro)

Wykonanie otworów w gotowej już powierzchni przez płytki i hydroizolację oraz późniejsze „obrobienie” poręczy materiałem mineralnym i silikonem nie stanowi zabezpieczenia przeciwwodnego i może zniweczyć wszelkie poniesione wcześniej nakłady na wykonanie izolacji powłokowej.

3.   Przyklejanie okładzin z płyt i płytek.

Również i tu obowiązują zasady jak podczas przyklejania okładzin na tarasach. Należy stosować zaprawy klejowe zgodne z klasyfikacją C2 wg normy PN-EN-12004, na ogół cienkowarstwowe w przypadku płytek, oraz technikę przyklejania zapewniającą pełne przyleganie zaprawy zarówno do podłoża jak i do stopnic i podstopnic. Niedopuszczalne są pustki gdyż:

•  obniżona powierzchnia przylegania zmniejsza ogólną siłę zamocowania płytek;
•  możliwość przepływania wody przez pustki powoduje wypłukiwanie istotnych składników zaprawy obniżając jej trwałość i siłę wiązania, a także tworzy nieestetyczne  punktowe wycieki jasnych zanieczyszczeń;
•  zgromadzona pod płytkami woda w pustych przestrzeniach zamarzając powoduje bardzo duże siły mogące oderwać okładzinę.   

Fot.6 - Przyklejanie płytek metodą „na placki”  zwykle skutkuje szybkim ich odpadaniem. (Sopro)

W zestawach płytek schodowych producenci proponują gotowe stopnice z wyprofilowanym kapinosem lub płytki kątowe z szenklem. Często spotykanym błędem wykonawczym jest przyklejanie elementu pionowego szenkla lub kapinosa do podłoża lub podstopnicy.  Niezależnie od sposobu montażu (rys. 1 i 2) należy tu pozostawić 3-5 milimetrową szczelinę oraz ewentualnie wykonać spoinę trwale elastyczną z silikonu:

Rys. 1 i 2 – Prawidłowy montaż płytek z kapinosem lub szenklem. (Sopro)

Brak możliwości ruchu pomiędzy płaszczyznami pionowymi i poziomymi powoduje duże ryzyko pękania krawędzi płytek z kapinosem na skutek różnych kierunków odkształcania się tych powierzchni 

       Fot.7 - Spękania kapinosów zamocowanych na sztywno z podstopnicą. (Sopro)

Fot.8 - Prawidłowa szczelina między  kapinosem a podstopnicą. (Sopro)

Nie jest także zalecane stosowanie elementów ozdobnych stopnic jedynie doklejonych do narożników schodów. Nawet pomimo użycia zapraw klejowych o wysokich wytrzymałościach na ściskanie i odrywanie, w miejscach tych podczas wchodzenia i schodzenia występują szczególnie duże siły ścinające i bez dodatkowego dozbrojenia złącza zaprawy nie są w stanie przenieść obciążenia.

Fot.9 - Stopnice powinny być monolityczne. Doklejane kształtki łatwo ulegają zniszczeniu. (Sopro)

Raczej rzadko spotyka się w zestawach płytek schodowych kształtki zabezpieczające przed spływaniem wody po stronie zewnętrznej ich biegów. Warto się wówczas zastanowić na samodzielnym wykonaniem prostego elementu na bocznej krawędzi stopnic, choćby w postaci dobrze przyklejonego paska płytki. Strumień wody wraz z zanieczyszczeniami zostanie wówczas skierowany na stopnie poniżej.

Fot10. - Nieestetyczne zacieki od wody i zabrudzeń na zewnętrznej ścianie biegu schodów. (Sopro)

4.    Fugowanie.

Zalecenia tarasowe dotyczące minimalnych szerokości spoin ok. 5 milimetrów mają zastosowanie także dla okładzin na schodach. Zaprawy cementowe do spoinowania powinny należeć do grupy tzw. „elastycznych”, gdyż oprócz funkcji estetycznych spełniają także funkcję kompensowania naprężeń pomiędzy okładzina a podłożem. Doskonałym materiałem mogą tu być zaprawy fugowe Sopro DF10 (dla spoin o szerokości do 10 milimetrów) o nieprzeciętnych właściwościach hydrofobowych, lub Sopro FL (dla spoin do 20 milimetrów) z dużą zawartością trasu redukującego powstawanie wapiennych nalotów na powierzchni fugi. Fugi łączące powierzchnie pionowe i poziome oczywiście należy wypełnić silikonem.

Tekst: SOPRO